Το ντοκιμαντέρ του Γιώργου Αυγερόπουλου προσεγγίζει με ψυχραιμία όσα συνέβησαν τον τελευταίο χρόνο.
Πρώτο πλάνο: η διαδικασία ταφής ενός ακόμη νεκρού στην «εκατόμβη» της Θεσσαλονίκης τον Νοέμβρη. Οι νοσηλευτές κλείνουν σε ένα μαύρο σάκο κάτι που υποθέτουμε ότι είναι πτώμα, πράγμα που επιβεβαιώνεται στο επόμενο πλάνο με τους αναρίθμητους λάκκους σε κάτι πιο μοιάζει με αυτοσχέδιο νεκροταφείο. Από την πρώτη βαθιά ανάσα των πρώτων πλάνων, είναι βέβαιο ότι αυτό που θα παρακολουθήσουμε δεν θα μας είναι εύκολο.
Οι «Παρόντες» αποτελούν μια σημαντική δημοσιογραφική καταγραφή, που αποτελεί σημαντική παρακαταθήκη ακόμα και ως «ιστορικό» ντοκουμέντο. Παρά τις όποιες ατέλειες και την εμφανή πολιτική και ιδεολογική τοποθέτηση, καταφέρνει να συγκεράσει και να αφουγκραστεί όλες τις κοινωνικές και πολιτικές τάσεις. Από τον Χαρδαλιά και τον Πέτσα μέχρι διακεκριμένους επιστήμονες και γιατρούς, από αγρότες μέχρι κοινωνικούς λειτουργούς, όλοι έχουν να πουν την δική τους ιστορία μπροστά στην κάμερα. Καθώς τα γεγονότα εξελίσσονται χρονολογικά, βλέπουμε την κατάρρευση, τον πανικό, την απόγνωση του εγκλεισμού μπροστά σε ένα σύστημα γεμάτο αντιφάσεις. Το ντοκιμαντέρ αναδεικνύει με κάθε ευκαιρία τα αδιέξοδα του αφηγήματος της «παντοδύναμης ελεύθερης αγοράς» και την τελικά «παρασιτική» της σχέση με τον κρατικό μηχανισμό, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης. Με εντυπωσιακά πλάνα και εξαιρετική φωτογραφία στο σύνολό της, οι δηλώσεις πολιτικών εκπροσώπων παρεμβάλλονται από βιωματικές αφηγήσεις και δυστοπικά πλάνα της έρημης Αθήνας κατά την διάρκεια του πρώτου λοκντάουν.
Το στοίχημα που φαίνεται να κερδίζεται είναι αυτό της δραματικότητας, καθώς η αφήγηση δεν αφήνεται να διολισθήσει σε υπερβολές και συγκινητικές στιγμές, παρά μόνο όταν θέλει να αποδείξει την σημασία του ανθρώπινου παράγοντα ως αντίθεση στις μακροοικονομικές αναλύσεις. Είναι εξίσου σημαντική δηλαδή η διαδοχή εικόνων και πληροφοριών στο επίπεδο του γενικού προς το ειδικό και αντίστροφα, γιατί δημιουργείται μια πολυεπίπεδη εικόνα του φαινομένου της πανδημίας και των συνεπειών. Ίσως ένα στοιχείο που λείπει είναι μια αμιγώς ψυχολογική ερμηνεία του εγκλεισμού, της κοινωνικής απομάκρυνσης και αποστέρησης ελευθεριών αλλά και του διπόλου καταστολής- επιτήρησης. Επίσης υπάρχει μια περιορισμένη ανάλυση στην ανάλυση του κινήματος, πέρα από τα πλαίσια των κινητοποιήσεων των καλλιτεχνών και του #supportartworkers.
Αν και δεν διαφεύγει από την (γενικώς αντινεοφιλελεύθερη) πολιτική ταυτότητα των συντελεστών του, το ντοκιμαντέρ επεξηγεί, αναλύει και τεκμηριώνει από κάθε οπτική τα πολιτικά του συμπεράσματα, σε σημείο που να μην υπάρχει αντίλογος από την αντίθετη πλευρά. Τα εξωφρενικά μισόλογα των κυβερνητικών εκπροσώπων αλλά ιδίως του κλήρου στο κομμάτι των σημείων μετάδοσης του ιού, εξηγεί με ακρίβεια την αναποτελεσματικότητα, την προχειρότητα και επιπολαιότητα της κυβερνητικής διαχείρισης της πανδημίας. Οι συγκινητικές μαρτυρίες των ηλικιωμένων σε γηροκομείο ή το παιδί με αυτισμό που δυσκολεύεται να προσαρμοστεί στην καθημερινότητά του χωρίς σχολείο είναι μόνο μερικά θραύσματα από το πολύπλοκο ψηφιδωτό της ελληνικής κοινωνίας που συγκλονίζουν περισσότερο. Ο ακούραστος ρυθμός και η εσωτερική δράση που προκύπτει από τα κείμενα συμπληρωματικά με την μουσική, δημιουργούν μια καθηλωτική εμπειρία για τον θεατή, ιδιαίτερα αν ειδωθεί όσο βρισκόμαστε ακόμα στον «κυκλώνα» της πανδημίας.
Τέλος, ίσως το πιο σημαντικό κομμάτι με το οποίο επιλέγει να κλείσει το ντοκιμαντέρ είναι το κοινωνικό συμβόλαιο και οι όροι του με το που λήξει το κλίμα «έκτακτης ανάγκης». Εδώ το ντοκιμαντέρ αφήνει το ερώτημα να πλανάται σχολιάζοντάς το με μερικές μόνο τεχνοκρατικές απόψεις για καταπάτηση δικαιωμάτων και μη συνολική άρση κάποιων περιοριστικών μέτρων. Αν και η τωρινή συγκυρία αποτελεί μια δύσκολη στιγμή για να διατυπωθούν πλήρως τεκμηριωμένες απόψεις, η θέαση και μόνο του ντοκιμαντέρ συνοψίζει σε μεγάλο βαθμό την κοινωνική πραγματικότητα και αυτό αποτελεί εξ’ αρχής μεγάλη αρετή για ένα δημοσιογραφικό εγχείρημα.
Δείτε ονλάιν και δωρεάν το ντοκιμαντέρ: https://parontes.imedd.org/watch/