Κάτι λείπει από αυτό το Πάσχα. Και δεν είναι ούτε το χωριό, ούτε η πόλη, ούτε η τόσο απεγνωσμένη ανάγκη για μια ανάσα μετά από έξι μήνες ποικιλότροπων εγκλεισμών. Είναι κάτι που εμπεριέχει όλα τα παραπάνω – σε ένα άλλο επίπεδο.
Είναι που, ως κορυφαία αποστέρηση όλων των άλλων αποστερήσεων, στερούμαστε το δικαίωμα στο πένθος. Είναι που δεν αφηνόμαστε ήσυχοι να θάψουμε τους νεκρούς μας. Τους πραγματικούς νεκρούς, τους ανθρώπους που χάθηκαν αυτόν τον χρόνο, που αντιστοιχούν σε μια ολόκληρη πόλη. Που ετάφησαν γρήγορα, βουβά, μοναχικά, χωρίς τη λυτρωτική ιεροτελεστία της κηδείας ενώπιον των ανθρώπων.
Αλλά και τους άλλους νεκρούς. Τις ημέρες που πετάξαμε στα σκουπίδια, τις νύχτες ασφυξίας, τους φόβους, ελπίδες και προσδοκίες που θάψαμε μέσα μας. Την απ-ανθρωποποίησή μας, τη μετατροπή μας σε μηχανές που δουλεύουν στη «νεκρά». Την αναμέτρηση με τη χίμαιρα της καταστολής.
Ο κύκλος τώρα κλείνει. Ξημερώνει μια καινούργια μέρα, όχι επειδή τελείωσε ο ιός η επειδή σταμάτησαν να υπάρχουν νεκροί. Αλλά επειδή έχει έρθει η ώρα η ζωή να προχωρήσει ακόμα και έτσι. Αυτό πια δεν μπορεί να το σταματήσει κανείς.
Όμως, για να ανοίξει ο νέος κύκλος, ό,τι και αν αυτός φέρνει, πρέπει ο παλιός να κλείσει οριστικά. Να τηρηθεί τριών ημερών σιωπή. Να δοθεί ο χρόνος να θάψουμε τους νεκρούς μας. Να δοθεί ο τόπος για το πέρασμα. Το Πάσχα.
Στον καιρό αυτόν της βαρβαρότητας, ως ύστατη αγριότητα θα καταγράφει η άρνηση του δικαιώματος στο πένθος, ακόμα και στο πλέον θεσμικά αναγνωρισμένο. Η επίδειξη πυγμής μέχρι το τελευταίο δευτερόλεπτο, πριν οι μηχανές «ξυπνήσουν» από τη νεκρά για να λαδώσουν με τον ιδρώτα τους την τουριστική βιομηχανία. Η άρνηση να αφεθεί η Περσεφόνη με τιμές να περάσει στον κάτω κόσμο. Η βία να ολοκληρωθεί η διαδικασία του «θανάτω θάνατον πατήσας» τρεις ώρες νωρίτερα, για να βγουν οι χρόνοι στο απρόσωπο σύστημα της απαγόρευσης κυκλοφορίας και των «εκπαιδευτικών» SMS.
Λένε πως οι μεγάλοι πολιτισμοί κρίνονται από τον τρόπο που στέκονται απέναντι στον θάνατο. Στον πολιτισμό που ξημερώνει από την πανδημία, μια απο-συναισθηματοποιητική δικτατορία εμπειριοκρατικής (με την έννοια του «experience») χαράς, ρουφά ως ανορθολογικό συναισθηματισμό το δικαίωμα στο πένθος. Εντείνοντας – και αυτό ίσως είναι το χαρμόσυνο μήνυμα του τέλους του κύκλου – την αναζήτηση για άλλη ανθρώπινη επαφή, άλλης ποιότητας και ουσίας συναισθήματα. Για το αγκάλιασμα της θλίψης ως μέρος της πραγματικής χαράς.