Αποκαλυπτικές για την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί από τη σαρωτική εξάπλωση του «φαινομένου» Airbnb είναι οι εμπειρίες που μας αφηγούνται ενοικιαστές που είτε έψαχναν επί μήνες διαμέρισμα, είτε αναγκάστηκαν να δεχτούν αύξηση του ενοικίου, είτε εκδιώχθηκαν από τα σπίτια που νοίκιαζαν για να μετατραπούν σε καταλύματα βραχύβιας μίσθωσης.
Η Μαρία, μία νέα εργαζόμενη (και εσχάτως άνεργη) ιδιωτική υπάλληλος, διέμενε σε διαμέρισμα στην οδό Ιπποκράτους από το 2012. Είχε αρχικά υπογράψει μονοετές συμβόλαιο το οποίο ουδέποτε ανανεώθηκε. Πέντε χρόνια αργότερα, το 2017, ο ιδιοκτήτης έκρινε ότι το διαμέρισμα χρειαζόταν εκτεταμένη ανακαίνιση. «Μου είπε, Μαρία, θα το ανακαινίσω για να το χαρείς», αφηγείται. Το κόστος των εργασιών βεβαίως επωμίστηκε επί της ουσίας η ίδια, καθώς τους τρεις μήνες που διήρκεσε η ανακαίνιση, αν και δεν έμενε στο σπίτι, πλήρωνε κανονικά ενοίκιο το οποίο, όταν εν τέλει επέστρεψε, αυξήθηκε από τα 280 στα 350 ευρώ, για ένα διαμέρισμα 75 τ.μ. του 1962.
Μετά την επιστροφή στο διαμέρισμα και την αύξηση του ενοικίου, η Μαρία ζήτησε να υπογράψουν εκ νέου συμβόλαιο, ώστε τουλάχιστον να είναι εξασφαλισμένη για το επόμενο διάστημα. Εισέπραξε όχι μόνο την άρνηση του ιδιοκτήτη αλλά και την απαίτηση να φύγει από το σπίτι το συντομότερο δυνατό για να νοικιάσει το διαμέρισμα μέσω Airbnb, δίνοντας μάλιστα διορία μόλις έναν μήνα! Ξεκίνησε έτσι ένας «Γολγοθάς» αναζήτησης κατοικίας, με τον ιδιοκτήτη να πιέζει για άμεση αποχώρηση, χωρίς να υπάρχει οποιαδήποτε νομική κάλυψη, αφού δεν υπήρχε συμβόλαιο, και με τις τιμές τον ενοικίων στην Αθήνα να έχουν εκτοξευτεί λόγω της βραχυχρόνιας μίσθωσης. «Είχαμε υπολογίσει ότι από τον Μάιο του 2017 τα ενοίκια ανέβαιναν 11% ανά τρίμηνο. Στα Εξάρχεια δεν υπήρχε τίποτα. Για το Κουκάκι δεν το συζητάμε. Στου Γκύζη μέσα σε 4 μήνες οι τιμές είχαν ανέβει 20%. Ακόμα και στο Παγκράτι ελάχιστα διαμερίσματα υπήρχαν».
Η αναζήτηση διαμερίσματος αποκάλυψε σε όλη της την έκταση τη «ζούγκλα» στην οποία έχει μετατραπεί η αγορά ακινήτων μέσα σε λίγα μόλις χρόνια, με πυροκροτητή το Airbnb. «Βρέθηκα σε ένα διαμέρισμα στα Πετράλωνα, είχα μιλήσει με την ιδιοκτήτρια και πήγα να το δω, στην πραγματικότητα βρέθηκα μπροστά σε μια δημοπρασία», λέει η Μαρία. «Στο σπίτι βρεθήκαμε 10 υποψήφιοι ενοικιαστές, οι 4 εκ των οποίων εκπροσωπούσαν εταιρίες που εκμεταλλεύονται ακίνητα μέσω Airbnb». «Τιμή εκκίνησης ήταν τα 450 ευρώ, ”έκλεισε” στα 580 ευρώ και φυσικά το πήρε εταιρία». Το νέο σπίτι τελικά βρέθηκε στο Παγκράτι. Λύση ανάγκης: Ένα παλιό διαμέρισμα της δεκαετίας του ’60, χωρίς θέρμανση, γεμάτο υγρασία. Με μονοετές συμβόλαιο και συμφωνία για αύξηση του ενοικίου 5% κάθε χρόνο. «Το διαμέρισμα στην Ιπποκράτους, που ανακαίνισε με τα δικά μας λεφτά, ο ιδιοκτήτης το νοικιάζει τώρα 72 ευρώ τη βραδιά», «βγάζει γύρω στα 1.200 ευρώ τον μήνα μόνο από αυτό», λέει η Μαρία.
Η Ειρήνη έψαχνε σπίτι όλο το 2018 στο κέντρο της Αθήνας: Εξάρχεια, Πετράλωνα, Μεταξουργείο. Αναζητώντας ένα τριάρι με «ταβάνι» τα 500 ευρώ, χρειάστηκε ένας χρόνος για να βρει διαμέρισμα. «Πρόλαβα την τελευταία στιγμή, μόνο επειδή μία γνωστή με ειδοποίησε μόλις είδε να μπαίνουν μάστορες», μας λέει. «Το Airbnb έχει αφήσει τόσο λίγα διαμερίσματα που τα νοίκια έχουν ανέβει 20%, και αν βρεις. Για διαμέρισμα που πριν δυο χρόνια ζητούσαν 390 ευρώ τώρα ζητάνε 500, και χωρίς καμία διαπραγμάτευση. Σε πολλά επιπλωμένα σπίτια σου λένε, μπες για έναν χρόνο και μετά μπορεί να το κάνω Airbnb.» Κάτι που επιβεβαιώνει και η περίπτωση 20χρονης φοιτήτριας από το Παγκράτι στην οποίαν, χωρίς κανένα περιθώριο διαπραγμάτευσης, ανακοινώθηκε ότι το νοίκι αυξάνεται από τα 350 ευρώ στα 400 ευρώ «αλλιώς, Airbnb». Αλλά και η ιστορία μιας εργατικής οικογένειας με μικρά παιδιά που εκδιώχθηκε από το σπίτι της στην Καισαριανή και «χτενίζει» την Αθήνα ψάχνοντας διαμέρισμα.
«Ο εργαζόμενος δεν μπορεί να μείνει στο κέντρο», λέει η Μαρία. «Σου λένε, μείνε Καματερό, Λιόσια, ή Περιστέρι — κι εκεί όχι κοντά στο μετρό, για εκεί είσαι, δεν είσαι για κέντρο». «Η Αθήνα ήταν από τις τελευταίες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες που μπορούσε η εργατική τάξη να μείνει στο κέντρο», «αυτό αλλάζει», λέει η Ειρήνη, που βλέπει τουρίστες «με κάλτσα και σανδάλι» να φωτογραφίζουν τα Εξάρχεια και τη Νεάπολη να μετατρέπεται σε «μπουρζουά μποέμ» περιοχή, με «φραγκάτους να νοικιάζουν νεοκλασικά». Η γενικευμένη άνοδος των τιμών είναι μία από τις συνέπειες του Airbnb. «Έχει αλλάξει πια η ταξική σύνθεση», λέει.
Απόσπασμα αφιερώματος για το Airbnb στην εφημερίδα ΠΡΙΝ