Μία επιτυχημένη θεατρική παράσταση είναι εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα. Ένα έργο διηθείται μέσα από σκηνοθέτες, ηθοποιούς, σκηνογράφους, ενδυματολόγους και καταλήγει στο κοινό αλλοιωμένο, φέροντας νέα ταυτότητα. Το ανέβασμα μίας παράστασης είναι μία μετάφραση, η αλλοίωση είναι δεδομένη, όχι όμως απαραίτητα κακή.
Η νύχτα της Ιγκουάνα (1961) είναι από τις τελευταίες επιτυχίες του Tennessee Williams, ομολογουμένως όχι το καλύτερο του έργο, παρ’ όλα αυτά γοητευτικότατο και βαθιά προσωπικό.
Ο Λόρενς Σάννον (Ιωάννης Παπαζήσης), αποσχηματισμένος ιερέας και ξεναγός, φτάνει στο ξενοδοχείο Costa Verde, το οποίο διευθύνει η παρηκμασμένης ομορφιάς, σεξουαλικότητας και γοητείας χήρα, Μαξίν Φώλκ (Μαρία Κεχαγιόγλου). Μαζί του ο Σάννον κουβαλάει το Στοιχειό του, την καταπιεσμένη και ενοχική του σεξουαλικότητα, η οποία στα κρεσέντα της τον καταλαμβάνει και τον οδηγεί σε λάγνες κορυφώσεις με ανήλικες και αθώες παιδούλες. Η τελευταία, εν ονόματι Σάρλοτ Γκούνταλ (Βίκυ Κατσίκα), βρίσκεται στο γκρούπ των βαθειά θρησκευόμενων και συντηρητικών γυναικών από το Τέξας, που ξεναγεί ο Σάννον, και τελεί υπό την προστασία της σκληροπυρνικής θρησκόληπτης Τζούντιθ Φέλοουζ (Δήμητρα Βλαγκοπούλου), η οποία αντιλαμβανόμενη το συμβάν μεταξύ του Σάννον και της Σάρλοτ, τον καταδιώκει ωσάν Ερινύα. Στο ξενοδοχείο καταφτάνουν οι «νομάδες», Χάννα Τζέλκς (Σύρμω Κεκέ), γεροντοκόρη καλλιτέχνης, και ο παππούς της, Τζόναθαν Κόφιν (Γιώργος Μπινιάρης), μαθουσάλας ποιητής.
Ο Σάννον θεωρώντας, λόγω παιδικού τραύματος τη σεξουαλικότητά του μίασμα, καταλαμβάνεται από τύψεις και αυτοτιμωρείται. Ωστόσο η ενοχή του είναι κάλπικη, υποκριτική, αφού κατά βάθος αναγνωρίζει τη φυσικότητα των σεξουαλικών ορμών του. Μπρός και πίσω στρέφεται εναντίον του εαυτού του, εναντίον του τυραννικού Θεού, ο οποίος έπλασε τον άνθρωπο ελαττωματικό και τον τιμωρεί σαδιστικά για τα ελαττώματα που ο ίδιος του απέδωσε, και της μητέρας του, για την σύγχυση στην οποία βρίσκεται σεξουαλικά.
Έχω την εντύπωση ότι τους μεγάλους θεατρικούς συγγραφείς οι σκηνοθέτες τους φοβούνται. Φοβούνται την αλλοίωση. Την θεωρούν ύβρη. Για αυτό και εμφανίζονται αμήχανοι στην επαφή τους με το έργο. Μασημένα νοήματα, αποτυπωμένα όσο το δυνατόν πιο ξεκάθαρα για το κοινό, το οποίο αντιμετωπίζεται ως πεπερασμένων νοητικών και συναισθηματικών δυνατοτήτων.
Περιττά γυμνά – μάλλον μου διαφεύγει η σκηνοθετική αναγκαιότητα του δεμένου πουκαμίσου πάνω από τον αφαλό της ανήλικης θεούσας, η οποία είχε αν μη τι άλλο εκπληκτικούς κοιλιακούς (!)-, με αποκορύφωμα την ολική γύμνωση του Σάννον, η οποία συμβολίζει, εξαιρετικά αναμενόμενα και απλοϊκά τη γύμνωση της ψυχής του και την έκθεση της πλέον σκοτεινής σεξουαλικής του προσωπικότητας.
Οι ρόλοι αποδόθηκαν σχηματικά. Ο ίδιος ο Tennessee Williams στη νύχτα της Ιγκουάνα προνόησε επ’ αυτού, σκιαγραφώντας τους αδρά, κινούμενος στα οικεία του μοτίβα: ο καλλιτέχνης, ο παράφρων, ο ανάπηρος, ο σεξουαλικός, ο ξένος. Ωστόσο ο Παπαζήσης, σε ορισμένες περιπτώσεις, δεν προσέγγιζε παρά επιφανειακά τον Σάννον, δεν κατάφερε να αποδώσει στις λεπτές της πτυχώσεις την διχασμένη κατακερματισμένη ψυχή του χαρακτήρα του, επιμένοντας σε μία επιφανειακά και κυρίως εξωτερικά έντονη απόδοση ενός χαρακτήρα, ο οποίος έπασχε εσωτερικά. Η Μαρία Κεχαγιόγλου ήταν αξιοπρεπής και ικανοποιητική, βέβαια ο ρόλος της ήταν αβανταδόρικος, η Δήμητρα Βλαγκοπούλου έπειθε ως αγανακτισμένη, σκανδαλισμένη και βαθειά προστατευτική «μαμά χήνα» η Βίκυ Κατσίκα και ο Πέτρος Μάλαμας επαρκείς στους μικρότερους ρόλους. Ο Γιώργος Μπινιάρης απέδιδε μία απόκοσμη φυσικότητα, τον ποιητικό ρομαντισμό που μόνο στα μάτια των μελλοθάνατων συναντάς και η Συρμώ Κεκέ, ένας Γκοντώ, πού ίσως ήρθε στην ώρα του, αλλά αρνήθηκε συνειδητά να παλέψει τους δαίμονες του Σάννον, πράα και συγκροτημένη, εσωτερικά δυναμική.
Η αίσθηση που μου άφησε αυτή η παράσταση δεν είναι κακή, μολονότι ωριμάζει αντιστρόφως όσο περνάει ο καιρός, είναι όμως αυτό το είδος της μετριότητας που ξέρω μετά βεβαιότητος ότι θα την λησμονήσω.
Η νύχτα της Ιγκουάνα του Tennessee Williams-Θέατρο Πορεία
Σκηνοθεσία Μαρία Μαγκανάρη
Ερμηνεύουν: Δ. Βλαγκοπούλου, Β. Κατσίκα, Σ. Κεκέ, Μ. Κεχαγιόγλου, Γ. Μπινιάρης, Ιωάν. Παπαζήσης, Π. Μάλαμας. Σκην.: Τ. Τζόκα. Κοστ.: Ιωάν. Τσάμη. Μουσ.: N. Green. Φωτ.: Μ. Γοζαδίνου. Κατάλληλη για άνω των 16 ετών.