upd: Το μεσημέρι της 24ης Δεκεμβρίου Βρετανία και ΕΕ ανακοίνωσαν ότι κατέληξαν σε εμπορική συμφωνία. Σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες του BBC, το Λονδίνο υποχώρησε σε σειρά διεκδικήσεων του όσον αφορά το τελευταίο ακανθώδες ζήτημα, αυτό τις αλιείας στη Μάγχη (βλέπε παρακάτω). Αν επιβεβαιωθούν αυτές οι πληροφορίες, μένει να φανεί σε πιο βαθμό ο καθολικός αποκλεισμός της Βρετανίας για τουλάχιστον δύο εικοσιτετράωρα επηρέασε τη στάση της βρετανικής κυβέρνησης.
«Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ευρωπαϊκή Ένωση ξόδεψαν 54 μήνες συζητώντας για το πώς θα αποφύγουν μία ξαφνική και καταστροφική διακοπή στα ταξίδια και το εμπόριο. Και ενώ ετοιμάζονταν να πάρουν μια τελική απόφαση, ο κορωνοϊός κατάφερε να κάνει πράξη (αυτή τη διακοπή), απλώς με το να μεταλλαχθεί.»
Με αυτόν τον λιτό όσο και εύστοχο τρόπο ο John Authers περιγράφει στο Bloomberg την ουσία όσων λαμβάνουν χώρα τα τελευταία 24ωρα στο στενό της Μάγχης, όπου ξαφνικά υψώθηκε ένα αδιαπέραστο τείχος, απομονώνοντας το νησί, ας μην το ξεχνάμε, του Ηνωμένου Βασιλείου από την ηπειρωτική Ευρώπη.
Ήδη από την επομένη της ανακοίνωσης από τον Βρετανό πρωθυπουργό Boris Johnson του εντοπισμού κατά 70% μεταδοτικότερης μετάλλαξης του κορωνοϊού, με επίκεντρο το Λονδίνο και τη νοτιοανατολική Αγγλία που άμεσα τέθηκαν σε lockdown επιπέδου 4, η μία μετά την άλλη τα ευρωπαϊκά κράτη άρχισαν να κλείνουν τις πύλες τους στη Βρετανία, εκδίδοντας ΝΟΤΑΜ που απαγόρευαν, για χρονικό διάστημα το οποίο κυμαινόταν από λίγα 24ωρα έως μερικές εβδομάδες, την προσγείωση πτήσεων προερχόμενων από το Ηνωμένο Βασίλειο στο έδαφός τους. Μέχρι το απόγευμα της Κυριακής η Βρετανία είχε απομονωθεί από την Ολλανδία, το Βέλγιο, τη Γερμανία, την Ισπανία τη Βουλγαρία και άλλες χώρες, ενώ το βράδυ της ίδιας ημέρας η Γαλλία απέκοψε οριστικά τη μεγαλόνησο από την ηπειρωτική Ευρώπη, κλείνοντας για 48 ώρες, βάσει της ανακοίνωσης, όλες τις συνδέσεις με τη γειτονική χώρα.
Οι εικόνες που καταγράφηκαν τις επόμενες ώρες στο λιμάνι του Dover, στις βρετανικές ακτές της Μάγχης, με χιλιάδες φορτηγά και οδηγούς να εγκλωβίζονται αναμένοντας μία γαλλοβρετανική συμφωνία για τους (υγειονομικούς) ελέγχους που θα υφίστανται περνώντας τα σύνορα, αποτελεί πραγμάτωση αυτού που και οι δύο πλευρές, Βρετανία και ΕΕ, επεδίωκαν να αποφύγουν επί 54 ολόκληρους μήνες: Ένα no deal Brexit.
Κατάδυση στη Μάγχη: Ο πόλεμος των ψαριών
Στους 54 μήνες που μεσολάβησαν από τις 23 Ιουνίου του 2016, όταν με ποσοστό 51,89% οι Βρετανοί αποφάσισαν να εγκαταλείψουν την Ευρωπαϊκή Ένωση, διεξήχθησαν μαραθώνιες διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο πλευρών, με αρκετές διαφορετικές συνθέσεις από την πλευρά κυρίως της Βρετανίας. Με το Brexit να έχει τεθεί σε ισχύ από την 1η Φεβρουαρίου του 2020, σε εκκρεμότητα παρέμενε μία συμφωνία μεταξύ των δύο πλευρών για τις εμπορικές σχέσεις. Ένα no deal Brexit θα σήμαινε ότι το εμπόριο μεταξύ των δύο πλευρών δεν θα διέπεται από κάποιο ειδικό καθεστώς, αλλά από τους γενικούς κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα τη δυνατότητα εκατέρωθεν επιβολής δασμών στα εισαγώγιμα προϊόντα, οδηγώντας σε μία γενική άνοδο των τιμών, ενδεχομένως και της εμφάνισης κάποιων ελλείψεων αγαθών στη μεγαλόνησο.
Οι παρατεταμένες διαπραγματεύσεις είχαν ως αποτέλεσμα μια συμφωνία, έστω και στο «παρά πέντε», στα περισσότερα εκκρεμή ζητήματα, πλην ενός: Των δικαιωμάτων αλιείας στη Μάγχη. Το θαλάσσιο πέρασμα μεταξύ Βρετανίας και Γαλλίας έχει κατά καιρούς αποτελέσει εστία διενέξεων, ακόμα και την περίοδο που και οι δύο ακτές αποτελούσαν έδαφος της ΕΕ. Τον Αύγουστο του 2018 μια μικρή «ναυμαχία» είχε λάβει χώρα στην περιοχή, με Γάλλους αλιείς να καταδιώκουν Βρετανούς συναδέλφους τους τούς οποίους κατήγγειλαν ότι δεν σέβονται την απαγόρευση αλιείας χτενιών κατά συγκεκριμένες περιόδους του έτους, με τους τελευταίους να κάνουν λόγο για «πειρατεία» των Γάλλων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τη δεκαετία του 1970 οι δύο χώρες είχαν καταφύγει στο διεθνές διαιτητικό δικαστήριο για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας στα νησιά της Μάγχης που ανήκουν στη Βρετανία αλλά βρίσκονται εξαιρετικά κοντά στις ακτές της Γαλλίας. Το 1977, σε μία απόφαση που για πολλούς αφορά άμεσα το ζήτημα του ελληνοτουρκικού ανταγωνισμού στο Αιγαίο, το δικαστήριο αναγνώρισε περιορισμένη υφαλοκρηπίδα στις βρετανικές νήσους, αναγνωρίζοντας ως βασική αρχή αυτή της μέσης γραμμής μεταξύ των ακτών Βρετανίας και Γαλλίας
Επιστρέφοντας στο Brexit, η Κομισιόν φέρεται να πρότεινε στη Βρετανία μία συμφωνία η οποία θα κόστιζε στην Ένωση το 25% από τα αξίας 650 εκατομμυρίων ευρώ αλιεύματα της περιοχής. Η Βρετανία απέρριψε την πρόταση, ζητώντας από την ΕΕ να παραιτηθεί από το 60% της αξίας των αλιευμάτων, σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το Bloomberg. Η ΕΕ παράλληλα φέρεται να πρότεινε ακόμα τον περιορισμό της σταδιακής εφαρμογής μιας ενδεχόμενης συμφωνίας στα έξι από τα δέκα χρόνια, με το Ηνωμένο Βασίλειο να ζητά το περιθώριο αυτό να μειωθεί στα τρία χρόνια.
Με το ζήτημα της Μάγχης να παραμένει «αγκάθι» στις διαπραγματεύσεις, Βρετανία και ΕΕ πορεύονταν ολοταχώς, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, προς ένα no deal Brexit την 1η Ιανουαρίου του 2021. Και κάπου εκεί εμφανίστηκε η μετάλλαξη του κορωνοϊού.
Get (no deal) Brexit Done?
Στο πλαίσιο του σκληρού μπρα ντε φερ Βρετανίας-ΕΕ, η αποκοπή ουσιαστικά του Ηνωμένου Βασιλείου από την ηπειρωτική Ευρώπη μέσα σε λίγες μόνο ώρες έδωσε σε πολλούς στις βόρειες ακτές της Μάγχης την αίσθηση ότι πρόκειται περισσότερο για μια επίδειξη δύναμης από την Ένωση, παρά για μέτρο υγειονομικού χαρακτήρα. Είναι χαρακτηριστικό ότι η προεδρεύουσα της ΕΕ Γερμανία και η Ολλανδία απαγόρευσαν τις πτήσεις και από τη Νότιο Αφρική, χώρα στην οποίαν επίσης καταγράφονται κρούσματα της μετάλλαξης του κορωνοϊού, αλλά και που αποτελεί κράτος-μέλος της Βρετανικής Κοινοπολιτείας.
Στη Βρετανία, ελλείψει μιας αριστερής καμπάνιας υπέρ του Brexit, την αίσθηση αυτή προσπαθεί να εκφράσει η ακροδεξιά, με τον Nigel Farage να κάνει λόγο για «bulling» της Ένωσης στο Ηνωμένο Βασίλειο. Γάλλοι αξιωματούχοι αρνούνται τις κατηγορίες, κάνοντας λόγο για ενέργειες επιβεβλημένες για τον περιορισμό της διάδοσης του μεταλλαγμένου κορωνοϊού.
Στο μεταξύ, την κατάσταση περιπλέκει η πίεση που φέρεται να ασκείται στον Βρετανό πρωθυπουργό, Boris Johnson, από μερίδα βουλευτών του που συγκαταλέγονται στους οπαδούς ενός «σκληρού» Brexit. Οι εν λόγω βουλευτές, σύμφωνα με αναλυτές που επικαλούνται οι New York Times, εμφανίζονται δυσαρεστημένοι με τους χειρισμούς του επικεφαλής των Tories στο ζήτημα της πανδημίας. Ως εκ τούτου, θεωρείται πιθανό ο Βρετανός πρωθυπουργός να επιχειρήσει να τους επαναπροσεγγίσει «χαρίζοντάς» τους ένα «σκληρό» Brexit.
Σε κάθε περίπτωση, γεγονός παραμένει ότι για μία ακόμη φορά ο υγειονομικός παράγοντας έδρασε ως επιταχυντής εξελίξεων που κινούνταν αργά στο παρασκήνιο. Είναι πολύ πιθανό το τείχος που ορθώθηκε στη Μάγχη μέσα σε λιγότερο από 24 ώρες να λειτουργήσει ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία και η de facto αποκοπή της μεγαλονήσου από την ηπειρωτική Ευρώπη να δημιουργήσει τους όρους για την de jure επικύρωσή της μέσω της μη κατάληξης σε συμφωνία.
Σε μία τέτοια περίπτωση, η διακοπή των «άσκοπων μετακινήσεων» μεταξύ των δύο ακτών της Μάγχης θα βοηθήσει αντικειμενικά να προετοιμαστούν τα συστήματα των δύο πλευρών για τη διαχείριση των μελλοντικών ροών, ενώ ο χρονοβόρος υγειονομικός έλεγχος με τεστ των οδηγών των φορτηγών, που όπως όλα δείχνουν σύντομα θα ξεκινήσουν ξανά να διασχίζουν τη Μάγχη, μπορεί εύκολα να αντικατασταθεί με τους ελέγχους που απαιτούνται για τη διάσχιση συνόρων υπό την απουσία κάλυψης οποιασδήποτε συνθήκης, πέραν αυτής του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.
Γιώργος Μουρμούρης
giorgismour@yahoo.gr
ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΟ FACEBOOK
ΒΡΕΙΤΕ ΜΑΣ ΣΤΟ INSTAGRAM