Για χρόνια ο Πειραιάς μου θύμιζε την Αθήνα πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Εργοτάξιο σε πολλά σημεία του λόγω των έργων για μετρό και τραμ, χωρίς πεζοδρόμους και παρεμβάσεις «εξευγενισμού» και με παντελή σχεδόν έλλειψη τουριστών – πλην όσων βιαστικά διέσχιζαν την ακτή Κονδύλη για να επιβιβαστούν στο πλοίο για κάποιο από τα νησιά του Αιγαίου, στο μεγάλο λιμάνι ο χρόνος έμοιαζε να χει σταματήσει σχεδόν δύο δεκαετίες πριν.
Την αίσθηση αυτή ενίσχυαν διάφοροι παράγοντες: Οι βιτρίνες των καταστημάτων που ελάχιστα θύμιζαν τις αντίστοιχες της Αθήνας. Οι μεγάλες διαφημιστικές πινακίδες στις προσόψεις των κτηρίων γραφείων, που θυμίζουν αντίστοιχες φωτογραφίες από το Σύνταγμα στα ‘90s. Το λεωφορείο ως μόνο συγκοινωνιακό μέσο. Τα κουφάρια των νεοκλασσικών, οι επικαλυμμένοι με πολλές στρώσεις καυσαερίου εξωτερικοί τοίχοι των πολυκατοικιών, τα μπαρ και τα καφέ που θυμίζουν αντίστοιχα μεγάλων επαρχιακών πόλεων.
Την ίδια στιγμή όμως ο Πειραιάς παρέμενε καταφύγιο – το τελευταίο ίσως – έναντι των συνεχών αυξήσεων των ενοικίων σε ολόκληρο το λεκανοπέδιο. Διατηρούσε την απλότητα που προσδίδει η υπερίσχυση της λειτουργικότητας έναντι της αισθητικής. Και γύρω από το λιμάνι, απλωνόταν – και εξακολουθεί να απλώνεται – μια «θάλασσα» χρήσεων που σχετίζονται με τη ναυτιλία και τα πλοία, ανάμεσα σε ιστορικά μαγαζιά, παλιά φαγάδικα, υπαίθριες αγορές και παλαιοπωλεία.
Ο Πειραιάς αλλάζει – και όχι εξαιτίας του μετρό, αν και η μετατροπή της πόλης σε συγκοινωνιακό κόμβο αδιαμφισβήτητα θα λειτουργήσει ως επιταχυντής των εξελίξεων. Κυρίως όμως, το μεγάλο λιμάνι της Αττικής μετατρέπεται σταδιακά από επίνειο της Αθήνας σε αστικό κέντρο που διεκδικεί αυτοτελή ρόλο και πορεία, όχι μόνο ως μεγάλο ναυτιλιακό κέντρο – που ήταν έτσι και αλλιώς – αλλά ως πρωτεύουσα της περίφημης «Αθηναϊκής Ριβιέρας»: Του πολυσυζητημένου παραλιακού μετώπου της Αθήνας που εκκινεί από τον Πειραιά για να φτάσει ως το Ελληνικό, τη Γλυφάδα ή το Σούνιο, αναλόγως την οπτική.
«Ψαγμένες» γκαλερί και εκθέσεις κατεβαίνουν στο λιμάνι, δημιουργούνται νέοι χώροι πολιτισμού, προωθούνται αναπλάσεις – με την πρώτη, στο Μικρολίμανο, να έχει ήδη ολοκληρωθεί. Το εναλλακτικό κοινό της Αθήνας καλείται πλέον με την ευκολία του μετρό να «καταναλώσει» τον Πειραιά, ανοίγοντας τον δρόμο στο gentrification, τον «εξευγενισμό» της πόλης, την αλλαγή των χρήσεων, την άνοδο αξιών και ενοικίων και εν τέλει την αλλαγή της ταξικής και πολιτισμικής σύνθεσης του πληθυσμού της.
Το Long Stories Short βρέθηκε στον Πειραιά λίγες εβδομάδες πριν την ολοκλήρωση των έργων μετρό. Περπατήσαμε στους κεντρικούς δρόμους της πόλης, γύρω από το λιμάνι, το οποίο και διασχίσαμε για να βρεθούμε στη Δραπετσώνα – για την οποίαν κανείς δεν μιλά, καθώς είναι όπως φαίνεται προορισμένη να φιλοξενεί την «καύσιμη ύλη» του «αναπτυξιακού άλματος» που θα συντελεστεί λίγα χιλιόμετρα μακρύτερα.
Από τα φτηνά ξενοδοχεία γύρω από τον Σταθμό του Ηλεκτρικού, τις υπαίθριες αγορές και τα παλιομοδίτικα μαγαζιά, ως το Δημοτικό Θέατρο, τον ανακαινιζόμενο Πύργο – σύμβολο της νέας εποχής της πόλης, αλλά και μέχρι τους αστέγους του λιμανιού και την «άλλη όχθη», τη Δραπετσώνα και τον εγκαταλελειμμένο σταθμό του ΟΣΕ, προσπαθήσαμε να αποτυπώσουμε σε 45 φωτογραφίες τον παλμό μιας πόλης που πρόκειται να αλλάξει ριζικά.
φωτογραφίες: Γιώργος Μουρμούρης & Captain Linux