«Θα δεις ανθρώπους να περπατούν και να παραμιλούν. Ήδη έχουν αρχίσει κάποια εμφράγματα και εγκεφαλικά από την απελπισία». Η Λίτσα Ρητά, πρόεδρος του μορφωτικού συλλόγου του χωριού Μεταμόρφωση Καρδίτσας που πλημμύρισε από τον «Ντάνιελ», περιγράφει με ωμό ρεαλισμό την κατάσταση στην οποίαν έχουν περιέλθει οι πλημμυροπαθείς της Θεσσαλίας, σχεδόν πέντε μήνες μετά την καταστροφή.
«Αυτό που με πονάει πιο πολύ είναι ότι σε ελάχιστους έχει μπει η επιδότηση ενοικίου. Οι άνθρωποι πληρώνουν από την προκαταβολή των 6.600 ευρώ το νοίκι στο σπίτι που μένουν – και τα ενοίκια είναι λίγο “αλμυρά”», τονίζει. Η ανάγκη, όπως λέει, σπρώχνει ανθρώπους ακόμα και να επιστρέψουν στα γεμάτα υγρασία σπίτια τους. «Τώρα αναγκάζονται πολλοί να καθαρίσουν ένα δωμάτιο και να πάνε να μείνουν μες στην υγρασία», εξηγεί, προειδοποιώντας ότι υπάρχει κίνδυνος για αρρώστιες. Όμως πολλοί πλημμυροπαθείς δεν μπορούν πια ούτε να πληρώνουν νοίκι ούτε να μετακινούνται από και προς το χωριό για τις δουλειές που πρέπει να γίνουν στα σπίτια.
Οι αγρότες είναι σε οριακή κατάσταση, «γι’ αυτό και ξεσηκώθηκαν στα μπλόκα», λέει η Λίτσα Ρητά. «Γιατί θα αρχίσει η καλλιεργητική περίοδος και τα χωράφια είναι γεμάτα φερτά υλικά. Πώς θα καλλιεργήσουν; Θα πάει και άλλη χρονιά χαμένη». Όπως εξηγεί, η αποζημίωση των 140 ευρώ ανά στρέμμα που έχει τάξει η κυβέρνηση «δεν φτάνει ούτε για τα έξοδα για τα εφόδια», καθώς με αυτά τα λεφτά πρέπει να πληρωθούν σπόροι, λιπάσματα, πετρέλαια και το νοίκι για τις μισθωμένες εκτάσεις.
Γι’ αυτό και στις αγροτικές κινητοποιήσεις, όπως τονίζει, υπάρχει δυναμική. «Η συμμετοχή είναι πάρα πολύ μεγάλη, γιατί έχει φτάσει ο κόμπος στο χτένι. Πού να σπείρει κανείς σιτάρι; Μες στη λάσπη;» «Εδώ όλος ο νομός κινείται από τον γεωργό. Αν δεν έχει λεφτά, δεν έχουν και τα μαγαζιά. Είναι μια αλυσίδα», συνεχίζει η Λίτσα Ρητά, τονίζοντας ότι η οικονομική κατάρρευση έχει αρχίσει ήδη να γίνεται ορατή στα μαγαζιά του Παλαμά και της Καρδίτσας. «Δεν έχει κανένας και τη διάθεση να πάει να ψωνίσει από καταστήματα. Τι να ψωνίσει όταν δεν του φτάνουν τα λεφτά και δεν ξέρει τι του ξημερώνει;», λέει η πρόεδρος του μορφωτικού συλλόγου Μεταμόρφωσης, τονίζοντας ότι γονείς που έχουν παιδιά στο γυμνάσιο και το λύκειο «κόψανε τα φροντιστήρια».
Σημειώνεται ότι οι πλημμυροπαθείς κάτοικοι της Μεταμόρφωσης περιμένουν να τους ανακοινωθεί επισήμως το σχέδιο μετακίνησης του οικισμού τους σε ασφαλές σημείο, κοντά στον Παλαμά, ξεκαθαρίζοντας πάντως ότι δεν θέλουν να απαλλοτριωθεί ο σημερινός οικισμός.
Εικόνα εγκατάλειψης των κατοίκων της Θεσσαλίας μεταφέρει και ο πρόεδρος της επιτροπής πλημμυροπαθών Μεγάλων Καλυβίων, Δημήτρης Κάβουρας. «Ένα 25% των πλημμυροπαθών δεν έχει πάρει ακόμα την πρώτη αρωγή των 6.600 ευρώ», λέει, τονίζοντας ότι στο χωριό έχουν τοποθετηθεί κοντέινερ για τη στέγαση ενός ή δύο ατόμων. «Δεν μπορεί να μείνει οικογένεια. Έχουν ένα μικρό κλιματιστικό που δεν φτάνει ούτε για να ζεστάνει τα 20 τετραγωνικά μέτρα, με αποτέλεσμα να χρειάζονται και εξωτερικά σώματα». Πρόβλημα υπάρχει «και με τα χρήματα που καλούνται να καταβάλουν οι πλημμυροπαθείς για τη σύνδεση των οικίσκων στο δίκτυο ηλεκτροδότησης και την εγκατάσταση μετρητή, κόστος που ανέρχεται στα 300 ευρώ», συνεχίζει. «Υπάρχει κόσμος που αδυνατεί να καταβάλει αυτό το ποσό και υπάρχουν ακόμα κοντέινερ που δεν έχουν ρεύμα».
Ένα άλλο πρόβλημα είναι το τι θα γίνει με τα κτίσματα που κατέρρευσαν. «Εμείς ζητάμε το κράτος να αναλάβει το κόστος για να απομακρυνθούν τα μπάζα. Γιατί κάποιος του οποίου το σπίτι κατέρρευσε πρέπει να πληρώσει 3.000 ευρώ για να απομακρύνει τα υλικά», τονίζει. Από τα Μεγάλα Καλύβια έχουν φύγει γύρω στα 400-450 άτομα, που νοίκιασαν σπίτια στα Τρίκαλα και τα γύρω χωριά. «Δεν έχουμε πάρει ακόμα αποζημιώσεις για τα σπίτια, στεγαστική συνδρομή. Και στην επιδότηση ενοικίου υπάρχουν ορισμένα προβλήματα, στο πώς και πότε μπαίνουν τα χρήματα», εξηγεί ο Δημήτρης Κάβουρας.
«Τα λεφτά μπαίνουν καθυστερημένα, με αποτέλεσμα αυτός που θέλει να νοικιάσει να βάζει χρήματα από την τσέπη του». «Πρόβλημα υπάρχει και με τα φάρμακα. Στις περιοχές που πλημμύρισαν προβλέπεται μηδενική συμμετοχή σε φάρμακα και εξετάσεις, αλλά το σύστημα δεν αναγνωρίζει αυτούς που δεν έχουν πάρει πρώτη αρωγή, με αποτέλεσμα ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού να μένει ακάλυπτο», εξηγεί ο πρόεδρος της επιτροπής πλημμυροπαθών Μεγάλων Καλυβίων.
Στους πλημμυροπαθείς συγκαταλέγεται μεγάλος αριθμός αγροτών και κτηνοτρόφων. «Αυτοί έχουν πάρει κάποιες αποζημιώσεις και προκαταβολές, που δεν είναι στο ύψος των ζημιών. Είναι 140 ευρώ το στρέμμα για το βαμβάκι, 100 ευρώ το στρέμμα για τα τριφύλλια, 120 ευρώ το στρέμμα για τα καλαμπόκια». Το ύψος της αποζημίωσης για τα πρόβατα εξαρτάται από την ηλικία τους. «Υπάρχουν επίσης κατεστραμμένες πομόνες (αντλίες νερού), ενώ διαλυμένο είναι και το δίκτυο άρδευσης. Έχουν γίνει μεγάλες ζημιές και υπάρχει κίνδυνος, αν δεν αποκατασταθούν άμεσα, σε δύο μήνες αρκετός κόσμος να μην μπορεί να ποτίσει», λέει ο Δημήτρης Κάβουρας.
Ο Σύλλογος διεκδικεί να δοθούν άμεσα οι αποζημιώσεις, να αναλάβει το κράτος το κόστος της ρευματοδότησης αλλά και του ηλεκτρικού ρεύματος, να απομακρύνει τα μπάζα από τα γκρεμισμένα σπίτια, να τρέξουν πιο γρήγορα οι αποζημιώσεις και η στεγαστική συνδρομή που έχουν καθυστερήσει. Ακόμη, να παραταθεί το επίδομα ενοικίου που προβλεπόταν αρχικά να χορηγηθεί για τρεις μήνες σε ιδιοκτήτες «πράσινων» σπιτιών, σε έξι μήνες σε ιδιοκτήτες «κίτρινων» και για δύο χρόνια σε όσους τα σπίτια τους κρίθηκαν κατεδαφιστέα («κόκκινα»).
«Για τα “κίτρινα” σπίτια φτάνουμε στο χρονικό όριο. Στα “πράσινα” το ξεπεράσαμε», λέει ο πρόεδρος του Συλλόγου. «Πρέπει να παραταθεί και η μηδενική συμμετοχή στα φάρμακα, γιατί λήγει τον Μάρτιο, και να λυθεί το πρόβλημα με αυτούς που εξαιρούνται», συμπληρώνει, τονίζοντας ακόμα την ανάγκη να επισκευαστούν τα κανάλια και το δίκτυο άρδευσης.
Δείτε το οδοιπορικό του Long Stories Short στη πλημμυρισμένη Θεσσαλία: